یکی از مکان‌هایی که در کودکی به آن علاقۀ زیادی داشتم و هربار که به آنجا می‌رفتم، کلی ذوق داشتم، پایانۀ مسافربری «امام رضا(ع)» یا به‌قول خودمان «ترمینال» بود؛ چراکه حضور در این مکان به‌معنای آغاز یک سفر با اتوبوس‌های سوپردولوکس بود.
به گزارش تابناک : دیدن اتوبوس‌های رنگی غول‌پیکر در یکجا و مشاهدۀ مسافرانی که از سرتاسر کشور به مشهد آمده بودند، حسابی هیجان داشت. پایانۀ مسافربری «امام رضا(ع)» یک‌پایانۀ معمولی مانند پایانه‌های شهرهای دیگر ایران نبوده و نیست، چون همیشه در روزها و ماه‌های خاصی از سال میزبان میلیون‌ها مسافر و زائر علی‌ابن موسی‌الرضاست. این حجم از ورود و خروج مسافران و اتوبوس‌های مسافربری در پایانه، اگر به‌خوبی مدیریت نشوند، ترافیک و هرج‌ومرج زیادی ایجاد می‌کند و باعث تلف‌شدن وقت، انرژی و هزینۀ مسافران و شرکت‌های مسافرتی خواهد شد. همۀ این‌ها می‌تواند برای مسافران خاطره‌ای بد از لحظۀ ورود یا خروج ایجاد کند. مدیریت شهری مشهد متوجه این حساسیت بوده و سعی کرده با کمک فناوری به‌صورت هوشمندانه، این حجم از مسافر و اتوبوس را مدیریت کند و کیفیت خدمت‌رسانی خود را افزایش دهد.
در ادامه با مدیر و رئیس ادارۀ «فناوری اطلاعات» پایانۀ مسافربری «امام رضا(ع)» گفت‌وگو می‌کنیم تا با فناوری‌های موجود در این پایانه که مدیریت این پایانه را هوشمند کرده است، بیشتر آشنا شویم.
١٠سالی هست که ترمینال مشهد، دیگر آن ترمینال سابق نیست و حسابی نونوار شده؛ تا جایی که آن‌را مدرن‌ترین پایانۀ مسافربری کشور می‌دانند. در همین رابطه آقای سیدامیر حسینی مدقق، مدیریت پایانه «امام رضا(ع)»، می‌گوید: «ساختمان جدید پایانۀ «امام رضا(ع)» در سال ١٣٨٧ با همت معاونت فنی و عمران شهرداری، افتتاح شد. باتوجهبه تجربه‌های قبلی در امور پایانه‌ها و مشکلات موجود در روش‌های پایانه‌داری سنتی، تنها راه تسریع و افزایش کیفیت خدمات‌رسانی را حرکت به سمت هوشمندکردن پایانه دانستیم. پس از آن، طراحی زیرساخت‌ها و شبکه و تأسیسات ساختمان پایانۀ «امام رضا(ع)» به‌سمت هوشمندشدن پیش رفت و در زمان افتتاح این پایانه، بالاترین بستر شبکه‌ا‌ی فیبر نوری به‌طول ٢٠کیلومتر در داخل ساختمان ایجاد شد. پس از بسترسازی، امکانات موردنظر ما نیز در محیط پایانه ایجاد شد.».
مدیریت هوشمند انرژی در پایانه
مصرف بالای انرژی یکی از معضلاتی است که در ایران خیلی‌کم به آن توجه می‌شود یا فقط از مردم خواسته می‌شود به آن توجه کنند؛ درحالی‌که سازمان‌ها، کارخانه‌ها و به‌طورکل صنعت ما، انرژی زیادی تلف می‌کند و به‌دلیل غنی‌بودن فعلی ایران در حوزۀ انرژی خیلی به این تلفات انرژی توجه نمی‌شود. با این‌حال پایانۀ مسافربری «امام رضا(ع)» پس از راه‌اندازی ساختمان جدید، بهینه‌سازی مصرف انرژی را سرلوحۀ کار خود قرار داده است. آقای حسینی باتوجهبه همین موضوع می‌گوید: «در ابتدای راه‌اندازی ساختمان جدید ما به‌سمت اجرای مدیریت هوشمند تأسیسات ساختمان یا BMS رفتیم. با استفاده از این سیستم، مصرف انرژی در ساختمان‌ها به‌صورت هوشمند مدیریت می‌شود و بین ده تا سی درصد کاهش مصرف انرژی به‌همراه دارد. هدف دیگر این سامانه نیز مدیریت بحران در ساختمان است که درصورت بروز مشکل، می‌توان با این سیستم مواردی مانند عملکرد آسانسورها و درب‌های خروجی و... را به‌خوبی مدیریت کرد و به کنترل ترکیب جمعیتی در نقاط مختلف ساختمان -به تفکیک مکان و طبقه- پرداخت.».
حسینی در ادامه دربارۀ دیگرسیستم‌های هوشمند پایانه گفت: «از دیگر سیستم‌ها می‌توان به سیستم هوشمند صوت در پایانه اشاره کرد. این سیستم این امکان را به ما می‌دهد که در هربخش از ساختمان‌های پایانه، بلندی صداهای پخش‌شده و کیفیت آنها و موارد این‌چنینی را به‌صورت متمرکز مدیریت کنیم.».
از دیگر نکات برجسته در مدیریت هوشمند انرژی در پایانۀ «امام رضا(ع)»، وجود نیروگاه برق اختصاصی است. مدیریت پایانۀ «امام رضا(ع)» در این خصوص به خبرنگار شهرآرا می‌گوید: «ما در سال ٩٣ با مشارکت بخش خصوصی، برای صرفه‌جویی در مصرف برق، اولین نیروگاه ٣مگاواتی تولید پراکندۀ برق را در داخل این پایانه احداث کردیم و الان از برق تولیدی این نیروگاه استفاده می‌کنیم. همچنین از گرمای تولیدشده توسط این نیروگاه در سیستم گرمایش پایانه استفاده می‌شود. این نیروگاه با راندمان بالای هشتاد درصد، از نظر زیست‌محیطی به کاهش آلاینده‌ها هم کمک می‌کند.».
اتوبوس کجایی؟ دقیقاً کجایی؟
مهندس مصطفی زعیمی، رئیس ادارۀ «فناوری اطلاعات» پایانۀ «امام رضا(ع)»، در ادامه به توضیحاتی درمورد سیستم هوشمند شناسایی اتوبوس‌های واردشده به پایانه پرداخت و گفت: «این کار در گذشته با سامانۀ RFID صورت می‌گرفت، اما باتوجهبه پیشرفت سریع فناوری، به‌جهت خدمات بهتر و دقیق‌تر در این زمینه، از چندی پیش سیستم GPS آنلاین را جایگزین سامانۀ RFID کردیم؛ این سیستم به این صورت است که پس از نصب دستگاه، قادر به ثبت سرعت و مسیر اتوبوس‌ها به‌صورت لحظه‌ای و ارسال آن به سامانۀ مرکزی است که امکان مکان‌یابی لحظه‌ای اتوبوس را در این سامانه فراهم می‌کند.».
مهندس زعیمی دربارۀ سیستم جامع نرم‌افزاری پایانه‌ها هم گفت: «از سال ٧٨ ما نرم‌افزار مدیریت عوارض داشته‌ایم که الان به‌روز شده است و با عنوان «طرح جامع نرم‌افزاری» نام‌گذاری شده است. کارکرد این نرم‌افزار، کنترل لحظه‌ای و هوشمند ورود و خروج اتوبوس‌هایی است که در گیت‌های ورودی پایانه ثبت می‌شوند. این نرم‌افزار می‌تواند تحلیل‌های مختلف را از نسبت و میزان مسافر و مقاصدی که اتوبوس‌ها بیشتر به آنها رفته‌اند ارائه دهد. همچنین عوارضِ شهرداری هم با استفاده از همین سیستم، محاسبه و پرداخت می‌شود.».
عکس بده، مجرم تحویل بگیر
یکی از نکات قابل‌توجه که در فیلم‌های پلیسی می‌بینیم، این است که وقتی پلیس می‌خواهد ردّ مجرمی را بزند، سریعاً عکس وی را به سیستم‌های نظارت رایانه‌ای در فرودگاه‌ها و پایانه‌های اتوبوس‌رانی می‌دهد و سیستم آنها اعلام می‌کند که مجرم وارد این مکان‌ها شده است یا خیر. جالب است بدانید پایانۀ مسافربری مشهد هم به این فناوری یا سیستم نظارت تصویری مجهز شده است. مهندس زعیمی در توضیح این سیستم می‌گوید: «سیستم‌های عادی دوربین‌های نظارتی، صرفاً در حد نظارت کاربر بر تصویر است، اما به‌دلیل یک‌سری مشکلات در بخشی از پایانه، این سیستم تشخیص‌چهره را راه‌اندازی کرده‌ایم. این سیستم به این صورت عمل می‌کند که از چهرۀ تمامی افرادی که از آن محل عبور می‌کنند، به‌تفکیک زن و مرد، عکس می‌گیرد و عکس‌ها را ثبت می‌کند. اکنون در‌حال ارتقاء و به‌روزرسانی این سیستم هم هستیم. بعد از این به‌روزرسانی، سیستم قادر است با دریافت عکس، به‌صورت خودکار در بانک اطلاعاتی جست‌وجو کند و موارد تطبیق‌یافته را ارائه نماید.».
اینترنت رایگان برای مسافران
رئیس ادارۀ «فناوری اطلاعات» پایانۀ «امام رضا(ع)» دربارۀ ارتباطات Wireless (بی‌سیم) و همچنین ارتباط این پایانه با دیگر پایانه‌های مسافربری شهر گفت: «در تلاش بودیم سرورها و پایگاه داده‌های ما به‌صورت متمرکز در یکجا تجمیع شود، اما به برقراری ارتباط با سایر پایانه‌ها برای دریافت اطلاعات آنها نیز نیاز داشتیم. پس از اینکه شهرداری، شبکۀ فیبر نوری را در داخل شهر گسترش داد، پایانه‌های مختلف ما در سطح شهر ازطریق فیبر نوری به پایانۀ «امام رضا(ع)» متصل شدند و ارتباط بی‌سیم نیز به‌عنوان سیستم پشتیبان این ارتباط، درصورت بروز مشکل در شبکۀ فیبر نوری، به‌کار می‌رود.». یکی از امکانات بسیارخوب و سرگرم‌کننده، که در بیشتر پایانه‌های کشورهای مختلف و هم‌اکنون در برخی از پایانه‌های داخل کشور شاهد آن هستیم، ارائۀ اینترنت رایگان برای مسافران است؛ امکانی که سه‌سالی هست در پایانۀ «امام رضا(ع)» هم به مسافران ارائه می‌شود. مسافران می‌توانند با انتخاب Wifi پایانه از ١٠٠مگابایت اینترنت رایگان بهره‌مند شوند و با استفاده از آن «تلگرام» خود را بررسی کنند و در اینستاگرام چرخی بزنند.
شمارش هوشمند مسافران
در انتها سیدامیر حسینی مدقق، مدیر پایانۀ «امام رضا(ع)» دربارۀ آخرین فناوری‌ای که قرار است خدمات هوشمند این پایانه را افزایش دهد، گفت: «یکی از برنامه‌هایی که در یک‌سال گذشته درپی اجرای آن بوده‌ایم، شمارش هوشمند مسافرِ داخل اتوبوس است. با اجرای این طرح، در وقت مسافر صرفه‌جویی می‌شود و این شمارش دیگر به روش سنتی انجام نمی‌شود. برای اجرای این طرح نیاز به فناوری خاصی داریم که در تلاشیم با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی، آن را اجرا کنیم. هم‌اکنون نیز در این حوزه فراخوان داده‌ایم و چند شرکت طرح‌های خود را ارائه داده‌اند و امیدواریم تا پایان امسال بتوانیم این طرح را به بهره‌برداری برسانیم.».
در ادامه با مدیر و رئیس ادارۀ «فناوری اطلاعات» پایانۀ مسافربری «امام رضا(ع)» گفت‌وگو می‌کنیم تا با فناوری‌های موجود در این پایانه که مدیریت این پایانه را هوشمند کرده است، بیشتر آشنا شویم.
١٠سالی هست که ترمینال مشهد، دیگر آن ترمینال سابق نیست و حسابی نونوار شده؛ تا جایی که آن‌را مدرن‌ترین پایانۀ مسافربری کشور می‌دانند. در همین رابطه آقای سیدامیر حسینی مدقق، مدیریت پایانه «امام رضا(ع)»، می‌گوید: «ساختمان جدید پایانۀ «امام رضا(ع)» در سال ١٣٨٧ با همت معاونت فنی و عمران شهرداری، افتتاح شد. باتوجهبه تجربه‌های قبلی در امور پایانه‌ها و مشکلات موجود در روش‌های پایانه‌داری سنتی، تنها راه تسریع و افزایش کیفیت خدمات‌رسانی را حرکت به سمت هوشمندکردن پایانه دانستیم. پس از آن، طراحی زیرساخت‌ها و شبکه و تأسیسات ساختمان پایانۀ «امام رضا(ع)» به‌سمت هوشمندشدن پیش رفت و در زمان افتتاح این پایانه، بالاترین بستر شبکه‌ا‌ی فیبر نوری به‌طول ٢٠کیلومتر در داخل ساختمان ایجاد شد. پس از بسترسازی، امکانات موردنظر ما نیز در محیط پایانه ایجاد شد.».
مدیریت هوشمند انرژی در پایانه
مصرف بالای انرژی یکی از معضلاتی است که در ایران خیلی‌کم به آن توجه می‌شود یا فقط از مردم خواسته می‌شود به آن توجه کنند؛ درحالی‌که سازمان‌ها، کارخانه‌ها و به‌طورکل صنعت ما، انرژی زیادی تلف می‌کند و به‌دلیل غنی‌بودن فعلی ایران در حوزۀ انرژی خیلی به این تلفات انرژی توجه نمی‌شود. با این‌حال پایانۀ مسافربری «امام رضا(ع)» پس از راه‌اندازی ساختمان جدید، بهینه‌سازی مصرف انرژی را سرلوحۀ کار خود قرار داده است. آقای حسینی باتوجهبه همین موضوع می‌گوید: «در ابتدای راه‌اندازی ساختمان جدید ما به‌سمت اجرای مدیریت هوشمند تأسیسات ساختمان یا BMS رفتیم. با استفاده از این سیستم، مصرف انرژی در ساختمان‌ها به‌صورت هوشمند مدیریت می‌شود و بین ده تا سی درصد کاهش مصرف انرژی به‌همراه دارد. هدف دیگر این سامانه نیز مدیریت بحران در ساختمان است که درصورت بروز مشکل، می‌توان با این سیستم مواردی مانند عملکرد آسانسورها و درب‌های خروجی و... را به‌خوبی مدیریت کرد و به کنترل ترکیب جمعیتی در نقاط مختلف ساختمان -به تفکیک مکان و طبقه- پرداخت.».
حسینی در ادامه دربارۀ دیگرسیستم‌های هوشمند پایانه گفت: «از دیگر سیستم‌ها می‌توان به سیستم هوشمند صوت در پایانه اشاره کرد. این سیستم این امکان را به ما می‌دهد که در هربخش از ساختمان‌های پایانه، بلندی صداهای پخش‌شده و کیفیت آنها و موارد این‌چنینی را به‌صورت متمرکز مدیریت کنیم.».
از دیگر نکات برجسته در مدیریت هوشمند انرژی در پایانۀ «امام رضا(ع)»، وجود نیروگاه برق اختصاصی است. مدیریت پایانۀ «امام رضا(ع)» در این خصوص به خبرنگار شهرآرا می‌گوید: «ما در سال ٩٣ با مشارکت بخش خصوصی، برای صرفه‌جویی در مصرف برق، اولین نیروگاه ٣مگاواتی تولید پراکندۀ برق را در داخل این پایانه احداث کردیم و الان از برق تولیدی این نیروگاه استفاده می‌کنیم. همچنین از گرمای تولیدشده توسط این نیروگاه در سیستم گرمایش پایانه استفاده می‌شود. این نیروگاه با راندمان بالای هشتاد درصد، از نظر زیست‌محیطی به کاهش آلاینده‌ها هم کمک می‌کند.».
اتوبوس کجایی؟ دقیقاً کجایی؟
مهندس مصطفی زعیمی، رئیس ادارۀ «فناوری اطلاعات» پایانۀ «امام رضا(ع)»، در ادامه به توضیحاتی درمورد سیستم هوشمند شناسایی اتوبوس‌های واردشده به پایانه پرداخت و گفت: «این کار در گذشته با سامانۀ RFID صورت می‌گرفت، اما باتوجهبه پیشرفت سریع فناوری، به‌جهت خدمات بهتر و دقیق‌تر در این زمینه، از چندی پیش سیستم GPS آنلاین را جایگزین سامانۀ RFID کردیم؛ این سیستم به این صورت است که پس از نصب دستگاه، قادر به ثبت سرعت و مسیر اتوبوس‌ها به‌صورت لحظه‌ای و ارسال آن به سامانۀ مرکزی است که امکان مکان‌یابی لحظه‌ای اتوبوس را در این سامانه فراهم می‌کند.».
مهندس زعیمی دربارۀ سیستم جامع نرم‌افزاری پایانه‌ها هم گفت: «از سال ٧٨ ما نرم‌افزار مدیریت عوارض داشته‌ایم که الان به‌روز شده است و با عنوان «طرح جامع نرم‌افزاری» نام‌گذاری شده است. کارکرد این نرم‌افزار، کنترل لحظه‌ای و هوشمند ورود و خروج اتوبوس‌هایی است که در گیت‌های ورودی پایانه ثبت می‌شوند. این نرم‌افزار می‌تواند تحلیل‌های مختلف را از نسبت و میزان مسافر و مقاصدی که اتوبوس‌ها بیشتر به آنها رفته‌اند ارائه دهد. همچنین عوارضِ شهرداری هم با استفاده از همین سیستم، محاسبه و پرداخت می‌شود.».
عکس بده، مجرم تحویل بگیر
یکی از نکات قابل‌توجه که در فیلم‌های پلیسی می‌بینیم، این است که وقتی پلیس می‌خواهد ردّ مجرمی را بزند، سریعاً عکس وی را به سیستم‌های نظارت رایانه‌ای در فرودگاه‌ها و پایانه‌های اتوبوس‌رانی می‌دهد و سیستم آنها اعلام می‌کند که مجرم وارد این مکان‌ها شده است یا خیر. جالب است بدانید پایانۀ مسافربری مشهد هم به این فناوری یا سیستم نظارت تصویری مجهز شده است. مهندس زعیمی در توضیح این سیستم می‌گوید: «سیستم‌های عادی دوربین‌های نظارتی، صرفاً در حد نظارت کاربر بر تصویر است، اما به‌دلیل یک‌سری مشکلات در بخشی از پایانه، این سیستم تشخیص‌چهره را راه‌اندازی کرده‌ایم. این سیستم به این صورت عمل می‌کند که از چهرۀ تمامی افرادی که از آن محل عبور می‌کنند، به‌تفکیک زن و مرد، عکس می‌گیرد و عکس‌ها را ثبت می‌کند. اکنون در‌حال ارتقاء و به‌روزرسانی این سیستم هم هستیم. بعد از این به‌روزرسانی، سیستم قادر است با دریافت عکس، به‌صورت خودکار در بانک اطلاعاتی جست‌وجو کند و موارد تطبیق‌یافته را ارائه نماید.».
اینترنت رایگان برای مسافران
رئیس ادارۀ «فناوری اطلاعات» پایانۀ «امام رضا(ع)» دربارۀ ارتباطات Wireless (بی‌سیم) و همچنین ارتباط این پایانه با دیگر پایانه‌های مسافربری شهر گفت: «در تلاش بودیم سرورها و پایگاه داده‌های ما به‌صورت متمرکز در یکجا تجمیع شود، اما به برقراری ارتباط با سایر پایانه‌ها برای دریافت اطلاعات آنها نیز نیاز داشتیم. پس از اینکه شهرداری، شبکۀ فیبر نوری را در داخل شهر گسترش داد، پایانه‌های مختلف ما در سطح شهر ازطریق فیبر نوری به پایانۀ «امام رضا(ع)» متصل شدند و ارتباط بی‌سیم نیز به‌عنوان سیستم پشتیبان این ارتباط، درصورت بروز مشکل در شبکۀ فیبر نوری، به‌کار می‌رود.». یکی از امکانات بسیارخوب و سرگرم‌کننده، که در بیشتر پایانه‌های کشورهای مختلف و هم‌اکنون در برخی از پایانه‌های داخل کشور شاهد آن هستیم، ارائۀ اینترنت رایگان برای مسافران است؛ امکانی که سه‌سالی هست در پایانۀ «امام رضا(ع)» هم به مسافران ارائه می‌شود. مسافران می‌توانند با انتخاب Wifi پایانه از ١٠٠مگابایت اینترنت رایگان بهره‌مند شوند و با استفاده از آن «تلگرام» خود را بررسی کنند و در اینستاگرام چرخی بزنند.
شمارش هوشمند مسافران
در انتها سیدامیر حسینی مدقق، مدیر پایانۀ «امام رضا(ع)» دربارۀ آخرین فناوری‌ای که قرار است خدمات هوشمند این پایانه را افزایش دهد، گفت: «یکی از برنامه‌هایی که در یک‌سال گذشته درپی اجرای آن بوده‌ایم، شمارش هوشمند مسافرِ داخل اتوبوس است. با اجرای این طرح، در وقت مسافر صرفه‌جویی می‌شود و این شمارش دیگر به روش سنتی انجام نمی‌شود. برای اجرای این طرح نیاز به فناوری خاصی داریم که در تلاشیم با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی، آن را اجرا کنیم. هم‌اکنون نیز در این حوزه فراخوان داده‌ایم و چند شرکت طرح‌های خود را ارائه داده‌اند و امیدواریم تا پایان امسال بتوانیم این طرح را به بهره‌برداری برسانیم.».
منبع : شهرآرا آنلاین
