دکتر مجید خدابخش
استاندار اردبیل
تاریخچه ایجاد
مناطق آزاد تجاری به پس از جنگ جهانی دوم بر می گردد که کشورهای متعدد پس از استقلال
آن را راه حلی برای جبران 
عقب ماندگی ها یافتند.
این کشورها همزمان با کسب استقلال سیاسی به دنبال استقلال اقتصادی – صنعتی بر آمدند تا بدین ترتیب کشورهای خود را از ویرانی های جنگ جهانی دوم رها ساخته و در مسیر پیشرفت قرار دهند. درمیان نظریه های متعدد که برای توسعه صنعتی ارائه شد سیاست تشویق یا توسعه صادرات مورد توجه قرار گرفت، سیاست توسعه صادرات ضمن رهایی کشورهای مذکور از سرخوردگی سیاست واردات، می توانست آنها را در مسیر توسعه اقتصادی قرار دهد. ایده تشکیل مناطق آزاد در چنین فضایی شکل گرفت تا بدین ترتیب ضمن ایجاد انگیزه برای سرمایه گذاری کمپانی های خارجی و به تبع آن تکنولوژی جدید، اشتغال جدید و توان صادرات و کسب ارز فراهم شود.
هم اکنون مناطق آزاد با پشت سر گذاشتن 7 دهه از عمر خود نه تنها اهمیت خود را از دست نداده اند بلکه کماکان به عنوان یکی از راههای جذب سرمایه های بین المللی (سرمایه های مالی، تکنولوژی، دانش وفناوری) در کانون توجه قرار دارند به نحوی که امروزه 850 منطقه آزاد در سطح جهان فعالیت دارند.
در کشورمان ایران نیز در برنامه اول توسعه ایجاد سه منطقه آزاد تجاری – صنعتی مورد تصویب قرار گرفت، در ماده (۱)قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با اهداف ایجاد مناطق آزاد تجاری و صنعتی این چنین آمده است : « به منظور تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایهگذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازارکار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقهای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارایه خدمات عمومی، به دولت اجازه داده میشود مناطق ذیل را به عنوان مناطق آزاد تجاری و صنعتی براساس موازین قانونی و این قانون اداره نماید».
همانطوری که ملاحظه می شود اهداف مورد نظر قانون گذار از ایجاد مناطق آزاد همان اهدافی است که چند دهه پیش موجب توسعه اقتصادی کشورهایی شد که از جنگ جهانی دوم جز ویرانه ای از آنها برجای نمانده بود.
به دنبال سیاست های دولت تدبیر و امید برای ایجاد توسعه متوازن و به ویژه رفع محرومیت از مناطق مرزی با استفاده از ظرفیت های آنها ، بعد از مطالعات مفصل ایجاد 7 منطقه آزاد در مناطق مرزی به تصویب هیات محترم دولت رسید و برای تصویب تقدیم مجلس شورای اسلامی شد، که بعد از دو بار طرح در جلسه علنی مجلس متاسفانه رای لازم را برای تصویب به دست نیاورد صرف از نظر از بحث پیرامون چرایی تصویب نشدن لایحه مذکور، ضروری دانستیم تا در خصوص یکی از مناطق آزاد پیشنهادی در لایحه مذکور توضیح داده شود تا به اهمیت استراتژیک و نقش بی بدیل آنها در توسعه منطقه و کشور پی برده شود
استان اردبیل یکی از استان های مرزی کشور با 380 کیلومتر مرز مشترک است که از آن به دروازه کشورهای حوزه قفقاز یاد می شود.
با این وصف انتظار می رود این استان با توجه به ظرفیت های موجود به پایگاه بزرگ کشور برای ورود به بازار کشورهای حوزه قفقاز در نظر گرفته شود ولی محرومیت انباشته در این استان و به ویژه نقاط مرزی چنان است که نه تنها پاسخگوی انتظارات مردم منطقه واقع نشده، بلکه از بعد ملی نیز برای ورود به بازارهای کشورهای حوزه فققاز و ماورا قفقاز از نقش و تاثیر آن غفلت شده است.
در بیان اهمیت استان اردبیل و منطقه آزاد در نظر گرفته شده در آن ، همین کافیست بدانیم که منطقه مذکور در شمال استان به عنوان منطقه آزاد از بازار 143 میلیونی روسیه حدود 300 کیلومتر فاصله دارد.
از طرف دیگر شمال استان اردبیل به لحاظ شرایط جوی ، خاک حاصل خیز و تنوع کشت ، می تواند با جذب سرمایه های خارجی و نیز تکنولوژی روز دنیا در زمینه کشاورزی و دامداری به یکی از قطب های تامین مایحتاج غذایی روسیه تبدیل شود، بدیهی است این مهم جز با ایجاد منطقه آزاد ممکن نخواهد شد.
امید است در ماه هایی که پیش روی داریم با نگاه مجلس فعلی و مجلس آینده مقدمات تصویب این منطقه آزاد فراهم شود.
منبع: روزنامه همشهری: 20 بهمن 94
سلام و احترام حضور استاندار دولت فخیمه تدبیر و امید......ایجاد و توسعه مناطق ازاد تولیدی و تجاری در بستر شهرهای مرزی بلاخص بنادر امروزه یکی از نسخه های تثبیت شده توسعه مدرن به شمار میرود و در راستای نظزیه کلاسیک توسعه آدام اسمیت بر محور متد دست پنهانی ست که نهایتا منتج به حداکثرسازی رفاه دهکده جهانی ست ولی باز به قول مستر اسمیت اگر محدویت ها و فزونی خواهی های دولتی بگذارد و در خصوص منطقه تحاری استان ایجاد ان یک واجب عینی بود که مع الاسف تا به اکنون عقیم مانده است.....
با سلام از توضیحات خوب استاندار محترم درخصوص تاریخچه استفاده جدی از مناطق ازاد تجاری و صنعتی بهره مند شدم و مسلما تکانهای اقتصادی به اقتصاد در حال احتضار ایران اسلامی قدمی ارزشمند میباشد که هم توسعه اقتصادی کشور را بدنبال خواهد داشت و هم توسعه منطقه ای را.از اولین مناطق ازاد کشور میتوان مناطق کیش و قشم را نام بردکه همه بر ناموفق بودن این مناطق اذعان دارند و این مناطق را سکوی واردات کشور تلقی میکنند. مناطق ازاد ما در کنار کشور امارات متحد عربی در خلیج همیشه فارس قرار دارد و منطقه امیر نشین جبل علی منطقه ازاد امارات میباشد که توسعه ارزشمندی پیدا کرده چرا علت یابی نمی کنیم
جبل علی موفق در منطقه ازاد بوده و کیش قشم قدیمی تر از ان حداقل به فرمایش بعضی از عزیزان ناموفق و سکوی واردات کشور گردیده ایا مشکل در ایجاد مناطق ازاد است یا اشکالی بالاتر از ان مبنی بر مریض بودن اقصاد کشور و غیر رقابتی بودن ان میباشد و حال به جای رفع ان با ایجاد مناطق ازاد مخالفت میشود
جناب اقای دکتر خدابخش استاندار عزیز استعدادهای اردبیل با توجه به همجواری با کشورهای اسیای میانی و قفقاز و کشورهای c .i .s تا روسیه بازارهای بکر مشتاق کالا هستند که کشورهای غربی به جهت مشکلات بیمه ای و بانکی و ریسک بالای ان خیلی وارد کشورهای فوق نشده اند و محل امنی را در مجاورت کشورهای فوق میخواهند که با قیمتهای رقابتی وارد بازارهای کشورهای فوق بشوند
اقای دکتر با توجه به ارزان بودن انرژی و دستمزد کارگری وحذف تراسپورت آن زمینه ای مناسب را برای اردبیل مهیا نموده است که میتواند علاوه بر بارانداز کالاهای غربی و دپوی کالاهای ساخته شده در منطقه ازاد اردبیل زمینه ای باشد برای ساخت و صادرات و صادرات مجدد کالا به کشورهای مختلف گردد که تاثیرات ملی و منطقه ای فراوانی خواهد داشت
به نظر میرسد مسولین و نمایندگان استان با تکیه به نخبگان و ریش سفیدان استان با همتی بزرگ باید ارزش و جایگاه اردبیل را در توسعه کشور با تصویب منطقه ازاد توجیه نمایند و همه بدانند از هفت منطقه تصویب شده و هفت منطقه پیشنهاد شده دولت برای تصویب مناطق ازاد اردبیل استعداد خاصی برای منطقه ازاد شدن به جهت وجود بازارهای بکر و ارتباط شمال جنوب و اروپا به اسیا را میتواند بازی کندو میتواند درافزایش میانگین در امد مردم و تولید ثروت و توسعه منطقه و کشور موثر گردد