مهران عقلمند: کمبود سرم در بازار در طی چند هفته اخیر به یکی از موضوعات اصلی در جامعه تبدیل شد. مساله‌ای که چند روزی تیتر یک بسیاری از خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها بود. همزمان با سایر مناطق کشور استان اردبیل نیز با مشکل کمبود سرم مواجه شد. اما این موضوع کمی تعجب‌آور بود.
دقیقا سال ۹۷ بود که به‌عنوان خبرنگار به همراه استاندار اردبیل از یک کارخانه سرم‌سازی واقع در شهرک صنعتی ۲ اردبیل بازدیدی داشتیم، به اذعان مسؤولان و صاحب کارخانه، ظرفیت تولید این کارخانه، ۱۰ میلیون سرم در سال بود که با این حجم از تولید نه تنها نیاز استان بلکه نیاز سایر استان‌ها نیز رفع می‌شد.
به اذعان مسؤولان و صاحب کارخانه سرم‌سازی، ظرفیت تولید این کارخانه، ۱۰ میلیون سرم در سال بود.
از همین رو کمبود سرم در اردبیل علی‌رغم وجود چنین کارخانه‌ای برایم جای سؤال داشت. البته در آن زمان هم این کارخانه با مشکلاتی مالی مواجه بود و در طی آن بازدید نیز صحبت از رفع مشکلات مالی برای ادامه فعالیت این مجموعه بود به‌طوری‌که، اکبر بهنام جو استاندار اردبیل، در بازدید از این مجموعه گفته بود؛ این واحد از سال ۸۵ با مشارکت جدی بانک صادرات و سپس بنیاد برکت شروع شده و قادر است علاوه بر نیاز بیمارستان‌ها و مراکز درمانی استان بخشی از نیاز کشور به سرم را تامین کند.
ظرفیت اشتغال ۶۰ نفر در کارخانه آرتا سرم
استاندار اردبیل بیان کرده بود: ۳۰ درصد از سرم‌های مورد نیاز کشور از خارج تامین می‌شود که لازم است در سال حمایت از تولید داخلی با تزریق تسهیلات سرمایه در گردش در سریع‌ترین زمان ممکن، این واحد تولیدی شروع به کار نماید. با شروع فعالیت کارخانه آرتاسرم ۶۰ نفر از جوانان استان در این واحد مشغول به کار می‌شوند.
حال با این اوصاف چرا باید هم‌چنان شاهد عدم فعالیت این مجموعه تولیدی و در پی آن کمبود سرم در اردبیل باشیم؟ آیا وعده‌های مسؤولان در رابطه با رفع مشکلات این مجموعه برای تولید عملی نشده و یا مشکل از جای دیگر بوده است؟ با کمی جستجو متوجه شدم که وعده مسؤولان برای رفع مشکلات این مجموعه به سال‌های گذشته نیز باز می‌گردد و فقط مختص سه سال اخیر نیست.
به طوری‌که مجید خدابخش استاندار سابق اردبیل در خرداد ماه سال ۱۳۹۳ خبر از راه‌اندازی این کارخانه در شش ماهه اول سال داده بود! خدابخش در این خصوص گفته بود؛ «واحد تولیدی کارخانه آرتا سرم شهرک صنعتی شماره ۲ اردبیل طی ۶ ماه اول سال راه‌اندازی می‌شود.»
اظهارات مسؤولان در خصوص تولید سرم‌های دارویی در استان اردبیل با گذشت سال‌ها فعلا محقق نشده است.
وی با اشاره به مشکلات این واحدتولیدی بیان کرده بود؛ این کارخانه درگیر مشکلات دریافت مجوز بهداشتی، تامین سرمایه در گردش و فروش بوده، به همین منظور با پرداخت وام، تلاش می‌کنیم در جهت رفع مشکلات آن عمل کنبم. به‌طوری‌که پیش بینی می‌شود تا شش ماه اول سال، کارخانه آرتاسرم راه‌اندازی شود.
وی با ابراز خرسندی از اینکه کارخانه سرم‌سازی اردبیل، توان تولید ۱۰ درصد سرم مورد نیاز کشور را دارد، گفته بود: آرتاسرم کارخانه بزرگی است که ظرفیت سالانه آن تولید ۱۰ میلیون سرم است و بدین ترتیب قابلیت صادرات نیز دارد.
تا بدین‌جای کار هم از وجود چنین کارخانه‌ای در اردبیل اطلاع یافتیم و هم وعده‌های استاندار کنونی و پیشین اردبیل را در خصوص راه‌اندازی این مجموعه مشاهده کردیم. اما وضع موجود در بازار سرم اظهارات مسؤولان بر تولید این کارخانه و رفع مشکلات آن را نشان نمی‌دهد. چرا که اگر این کارخانه فعال می‌بود پس ما حداقل در استان اردبیل نباید با مشکل کمبود سرم مواجه می‌شدیم. پس یک جای کار می‌لَنگد.
مشکلات بین سرمایه‌گذاران سبب اختلال در روند تولید شده است
برای پیگیری موضوع به سراغ معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری اردبیل رفتیم تا آخرین وضعیت فعالیت این کارخانه را جویا شویم؛ ارژنگ عزیزی در خصوص وضعیت این کارخانه گفت: کارخانه داروسازی آرتا سرم در سال‌های گذشته با مشکلاتی همچون عدم تامین سرمایه در گردش و عدم توانایی در پرداخت تسهیلات بانکی دریافت شده مواجه بود که با مشارکت بنیاد برکت بخشی از این مشکلات برطرف شده بود.
وی افزود: اما اخیرا نیز پس از اتمام دوره مشارکت بنیاد برکت با این کارخانه و حضور سرمایه‌گذاران بخش خصوصی جدید مجددا این واحدتولیدی با مشکلاتی مواجه است که متاسفانه این امر سبب اختلال در روند تولید این کارخانه شده است.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری اردبیل در خصوص این مجموعه تولیدی فقط به این حد بسنده کرد و از همین‌رو در ادامه به سراغ کریم‌اله قاسمی، مدیرعامل و صاحب ایده تولید آرتا سرم رفتیم تا دلایل مشکلات در تولید علی‌رغم وعده‌های مسؤولان برای رفع مشکلات این واحد تولیدی را بدانیم.
حمایتی عملی از سوی مسؤولان وجود نداشته است
کریم‌اله قاسمی، مدیرعامل و صاحب ایده این کارخانه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس اظهار کرد: این کارخانه در سال ۸۵ با استفاده از بروزترین دستگاه‌ها و تکنولوژی‌ها در اردبیل شروع به کار کرد و پس از مدتی در راستای نیاز به تامین سرمایه درگردش مورد نیاز با بنیاد برکت وارد مشارکت شدیم.
کارخانه آرتاسرم در سال ۸۵ با استفاده از بروزترین دستگاه‌ها و تکنولوژی‌ها در اردبیل شروع به کار کرد.
وی افزود: خوشبختانه حمایت‌های بنیاد برکت سبب رفع مشکلات این کارخانه در طی سال‌های اخیر شد و در راستای توانمندسازی این کارخانه اقدامات اساسی انجام یافت اما از آنجاییکه مشارکت این بنیاد به صورت محدود است و پس از مدتی که توانمندسازی چنین کارخانه‌هایی را انجام دادند در نهایت مجموعه را به خود صاحب ایده بازمی‌گردانند از همین رو پس از مدتی بنیاد برکت نیز در اواسط شهریور ماه سال ۹۷ به مشارکت خود با این مجموعه پایان داد.
مدیرعامل و صاحب ایده کارخانه سرم‌سازی آرتا اردبیل عنوان کرد: پس از آن سرمایه‌گذاران جدیدی وارد کار شدند که متاسفانه تا به امروز در خصوص همکاری با شرکا به هماهنگی لازم نرسیده‌ایم و در حالی‌که حتی هلدینگ‌های داروسازی بزرگ قصد سرمایه‌گذاری در این مجموعه را داشته‌اند متاسفانه به دلیل عدم همکاری بین سهام‌داران موفق به این امر نشده‌ایم.
هلدینگ‌های داروسازی بزرگ قصد سرمایه‌گذاری در این مجموعه را داشته‌اند متاسفانه به دلیل عدم همکاری بین سهام‌داران موفق به این امر نشده‌ایم.
قاسمی در پاسخ به این سؤال که آیا حمایتی از سوی مسؤولان امر برای فعالیت این واحد تولیدی انجام یافته، بیان کرد: هدفم خدمت به شهر و استان بود که متاسفانه حمایت مناسبی از سوی مسؤولان و بانک‌ها انجام نشد و تک و تنها در این عرصه باقی ماندم. امیدوارم که شرکای جدید نیز برای حل این مشکل، یا کل مجموعه را خریداری کنند و یا اینکه سهم خود را به فروش برسانند تا با رفع مشکل موجود شاهد فعال‌سازی موجود در این مجموعه باشیم.
توان تولید روزانه ۲۰ هزار سرم را داریم
مدیرعامل و صاحب ایده کارخانه سرم‌سازی آرتا اردبیل با اشاره به ظرفیت تولید این کارخانه تصریح کرد: در حال حاضرتوان تولید روزانه ۲۰ هزار سرم را داریم که این میزان تولید می‌تواند نیاز استان اردبیل را برطرف سازد و علاوه بر آن قابلیت افزایش میزان تولید را داشته و ظرفیت تولید این کارخانه تا ۱۰ میلیون عدد سرم می‌رسد که می‌تواند سهم بسیار خوبی در تامین نیاز کشور به سرم را داشته باشد.
وی گفت: پیش از این ۱۵ نفر در این مجموعه مشغول به کار بودند و درصدد افزایش این تعداد به ۵۰ نفر بودیم که متاسفانه به دلیل مشکلات پیش آمده این موضوع محقق نشد و در حال حاضر کاملا به صورت راکد درآمده و تولیدی نداریم.
با این تفاسیر متوجه شدیم که متاسفانه این کارخانه در طی سال‌های اخیر به‌دلیل مشکلات بسیار زیاد از عدم تامین سرمایه در گردش گرفته تا بدهی‌های بانکی و مشکلات سهامداری نتوانسته آنچنان که باید و شاید به امر تولید بپردازد و اما این تمام ماجرا نیست!
در ادامه پیگیری‌ها به سراغ سازمان صمت استان اردبیل رفتیم تا اطلاعات تکمیلی‌تری در خصوص چرایی تعطیلی این کارخانه و عدم تولید سرم در این مجموعه را به دست بیاوریم. اما اظهارات معاون امور صنایع سازمان صمت استان اردبیل نکته جالب و تازه‌ای داشت.
در حالی‌که استاندار کنونی و پیشین اردبیل در طی بازدیدهای خود سخن از توان و ظرفیت تولید بالای سُرم در این مجموعه گفته بودند و به اذعان خود صاحب ایده و مدیرعامل این کارخانه، هدف و ایده اصلی این واحد فناور نیز تولید سرم‌های تزریقی انسانی بوده، اما جهانی، معاون امور صنایع سازمان صمت بر این باور است که این مجموعه توان آن‌چنانی در تولید سُرم ندارد.
واحدتولیدی آرتا فقط جواز تاسیس را داشته و مراحل تولید را به طور کامل طی نکرده است
جهانی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس با اشاره به این موضوع که این شرکت در سال‌های اخیر توانایی لازم برای تولید سرم را نداشته بیان کرد: تولید سرم یک تکنولوژی بسیار سخت و پیچیده‌ای داشته و راه‌اندازی خط تولید آن نیازمند دقت بسیار بالا است و این واحد تولیدی نیز در سال ۸۵ فقط جواز تاسیس گرفته و متاسفانه در طول این سال‌ها نتوانستند تمامی مراحل تولید را به سرانجام برسانند.
این واحد تولیدی در سال ۸۵ فقط جواز تاسیس گرفته و متاسفانه در طول این سال‌ها نتوانستند تمامی مراحل تولید را به سرانجام برسانند.
وی افزود: این مجموعه تا به امروز به مرحله تولید سرم در حجم بالا نرسیده و به هیچ عنوان تولیدی نداشته و از این رو جواز بهداشتی لازم را نیز نتوانستند دریافت کنند. از سال گذشته مسؤولان این کارخانه با توجه به شیوع ویروس کرونا این واحد را تبدیل به تولید مواد ضدعفونی کردند که با ظرفیت اندک فعالیت کرد.
اظهارات معاون امور صنایع سازمان صمت در کنار صحبت‌های سایر مسؤولان استانی اردبیل و مدیرعامل کارخانه در خصوص ظرفیت تولید این کارخانه در امر سُرم‌های انسانی نشانگر نوعی ناهماهنگی بین مسؤولان امر را داشته چرا که اگر این مجموعه توان تولید سرم را نداشته پس چرا در سال‌های اخیر اقدامی در راستای تعیین تکلیف نهایی این واحد انجام نشده است؟
به نظر می‌رسد که مطرح کردن چنین مسائلی پس از چندین سال شروع به فعالیت یک واحد تولیدی، جز بلاتکلیفی چنین واحدهای تولیدی نتیجه‌ای نداشته است. چرا که مشکلات این کارخانه هر چه که بوده، از عدم توانایی در تولید تا تامین سرمایه در گردش با ارائه راهکارهای عملی در طول سالیان گذشته قابل حل بوده و مسؤولان می‌توانستند با انجام کارهای کارشناسی و ارائه راهکارهای علمی در راستای رفع مشکلات این واحد تولیدی قدم بردارند تا ضمن ایجاد اشتغال شاهد تولید یک محصول دارویی که امروزه نیز نیاز به آن بسیار افزایش یافته، باشیم.
در کنار اقدامات مثبت انجام یافته در طی سال‌های اخیر در راستای فعال‌سازی مجدد کارخانه‌های راکد، اما کارخانه آرتا سرم یکی از چندین واحد تولیدی است که با مشکلاتی مواجه بوده و در سایه عدم توجه مسؤولان، به یک مشکل لاینحل تبدیل شده و به تعطیلی کشانده شده است.
کارخانه‌ای که می‌توانست با حمایت یا هدایت دستگاه‌های اجرایی مربوطه امروز علاوه بر اشتغال‌زایی، نیازهای استان به سرم‌های دارویی را تامین و بخشی از مشکلات مردم و بیمارستان‌ها را کاهش دهد، عملا هیچ کارآیی نداشته و سال‌هاست که دستگاه‌های مستقر در آن نیز خاک می‌خورند.
کارخانه‌ای که می‌توانست با حمایت یا هدایت دستگاه‌های اجرایی مربوطه، امروز علاوه بر اشتغال‌زایی، نیازهای استان به سرم‌های دارویی را تامین کند.
انتظار می‌رود که مسؤولان مربوطه با ورود جدی، به موقع و احصاء موانع تولید و بررسی دقیق مشکلات موجود بر سر راه این واحد تولیدی و سایر واحدهای تولیدی که مشابه این مجموعه با مشکلاتی مواجه هستند، زمینه ایجاد اشتغال و رونق تولید را بیش از پیش فراهم سازند.