تابناک اردبیل- اشاره: اول اردیبهشت هر سال در تقویم رسمی کشورمان به عنوان روز بزرگداشت سعدی نامگذاری شده است. نظر به جایگاه این شاعر توانا در ادبیات کلاسیک ایران و به منظور آشنایی هرچه بیشتر با ظرایف اندیشه و آثار وی خبرنگار ما با یکی از پژوهشگران و مدرسان زبان و ادبیات فارسی، گفت وگویی ترتیب داد که نتیجه آن از نظر خوانندگان ارجمند می‌گذرد:
عضو سرای اهل قلم گفت: شیخ مصلح الدین شیرازی متخلص به سعدی، بی‌تردید یکی از ارکان و اوتاد ادب بی‌کران فارسی است و با گذشت حدود 7 قرن، همچنان از جایگاهی بلنددر عالم ادبیات، برخوردار است. محمدرضا نوذریان در گفت و گویی اختصاصی با خبرنگار ما به مناسبت اول اردیبهشت، روز بزرگداشت سعدی افزود: گلستان و بوستان به عنوان دو شاهکار به یاد ماندنی شیخ اجل هستند که مکمل هم به شمار می‌روند و نظیرشان در ادبیات فارسی بسیار اندک است.
وی توضیح داد: گلستان، نثر مسجعی در سیاق مقامات دارد و توانمندی شیخ در قصه‌گویی، در لابه لای آن که مفصلا به ابعاد زندگی می‌پردازد کاملا نمایان می‌شود.
نوذریان در بخش دیگر سخنانش،به معرفی اجمالی کتاب بوستان همپرداخت و تبیین نمود: این اثر، مثنوی حدودا چهار هزار بیتی در بحر متقارب، گرچه در قالب و وزن شعر حماسی سروده شده، عمدتا هدف تربیتی دارد و چونان گلستان که باب نخستش، تحت عنوان در سیرت شاهان، مجموعه‌ای از اندرز خطاب به پادشاه و درباریانش می‌باشد بوستان هم با اندرزهای انوشیروان و دیگر شاهان کهن آغازیدن می‌گیرد و شیخ درباب‌های نخست هر دو اثر،پیوسته اُمرا را به دادگستری فرا می‌خواند و البتهدر پایان بوستان، به زبان مردی سالخورده سخن رانده و حس نزدیکی به مرگ، با تاسفی ناشی از سپری شدن زندگی در فراموشی خدا در آن ملموس است.
این مدرس دانشگاه، ادامه داد: سعدی، چه در نثر و چه در نظم، چهره‌ای چیره‌دست می باشد و فصاحت و بلاغت کلامش نشان از استادی او داردو همان گونه که خود در باب سوم بوستان با بیت «نگفتند حرفی زبان آوران / که سعدی نگوید مثالی بر آن» تاکید کرده، نکات فرهنگی عصر خویش را اخذ و پس از آمیختن با تجاربش، به گونه‌ای دلاویز به نظم و یا نثر کشیده و چه بسا به همین دلیل است که در پس قرن‌ها هنوز هم برخی عبارات و تعابیر شاعر، بر سر زبان‌هاست و حتی به ضرب المثل‌هایی اثرگذار تبدیل شده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: در سخنان شیخ، اغلب شخصیت‌ها رو در روی هم طرح می‌شوند مانند پادشاه با درویش حکیم، فقیر با غنی، جوان و پیر و ... و نکته حائز اهمیت دیگر، این که او در آثارش به ندرت از کتابی نقل قول آورده، گویی به غنای آثار خود دلگرم بوده و این پشتوانه، اعتماد به نفس وی را تقویت و منجر به آن شده حتی سلاطین را مورد نصیحت قرار دهد.
نوذریان در پاسخ به این پرسش خبرنگار ما که بنیان فکری شیخ را چه باورهایی تشکیل داده‌اند بیان کرد: سخن درباره این مرد ارزنده ادبیات ایران بسیار است اما جا دارد مختصرا اشاره کنیم سعدی‌پژوهان، درخصوص ابعاد فکری او نظرات مفصل و گاه متفاوتی دارند لیکن بی‌تردید می‌توان اذعان نمود سعدی به دور از عزلت گزینی و گوشه‌نشینی بلند مدت، زندگی اجتماعی پویایی داشته و آثارش گاهی صبغه غنایی قوی و گاهی ماهیت تعلیمی و اندرز دارند.
این عضو سرای اهل قلم اظهار نمود: با سیری در آثاربه یادگار مانده از سعدی، روشن می‌شود او فردی لاابالی نبوده و شخصیت ادبی‌اش بر مبنای فرهنگ دینی شکل گرفته بوده و آن همه آیات قرآنی، احادیث نبوی و مطالب آموزنده دیگر که بازگویی کرده، می‌نمایانند او به اهمیت جایگاه انسانی متوجه و باور داشته، آنچه انسان دارد همه ازآنِ خداست و صد البته طاعت خداوند موجب قربت و به شکر اندرش مزید نعمت است.
نوذریان در ادامه بیاناتش، تشریح کرد: به نظر می‌رسد نظام فکری سعدی در خصوص تنظیم روابط افراد با شرایط زمانه، توکل و تمکین در برابر اراده الهی، احسان و قناعت را فراروی مخاطب قرار می‌دهد و می‌خواهدانسان‌ها حتی به قیمت کنار آمدن با ستم، از مصیبت‌های روزگار محفوظ بمانند اما گاهی نیز، مثلا در باب نهم بوستان تاکید می‌نماید: «بترس از خدا و مترس از امیر» و براین اساس، برخی از سعدی پژوهان، معتقدند شیخِ طرفدار سلامت جامعه، هرازگاهی مثلا در ستودن جور اُمرا دچار برخی تناقض‌گویی‌ها شده اما صحیح بودن فرضی این گونه نظرها و نقدها از ارزش کلام و بیان شاعر نمی‌کاهد.
او گفت: الگوی تربیتی شیخ، هم انسان را از گزند حاکمان در امان نگه می‌دارد و هم از موهبت‌های آن جهانی بهره‌مند می‌سازد زیرا عنایات الهی را با ابیاتی نظیر«تو قائم به خود نیستی یک قدم / زغیبت مدد می‌رسد دم به دم»، مکررا به بندگان، گوشزد می‌کند و می‌کوشد دریچه‌ای از عشق‌ورزی به روی مخاطب بگشاید تا آدمی با مدارا و کنترل قوه عصیان، به نوعی انعطاف‌پذیری دست یابد.
این پژوهش‌گر زبان و ادبیات فارسی و انگلیسی، یادآوری کرد: شیخ، قصایدی هم سروده، اما در غزل‌سرایی مهارت
والاتری دارد تا جایی که در این حیطه از میانه‌روی خارج و عنان اختیار از دست می‌دهد و البته عشق او از مخلوق آغاز و به خالق می‌انجامد و به این ترتیب، غزلش پیش درآمد ظهور و بروز حافظ شده است.
نوذریان در پایان سخنان خود با اشاره به این مهم که زبان فارسی در طول قرن‌ها اندیشه پربار و فرهنگ دیرپای ایرانی را در سرزمین‌های مختلف رواج داده و عنصری موثر و بنیادین در پیوند دادن مردم ما با بسیاری از جوامع بوده ادامه داد: در این خصوص می‌توان به مناطقی چون آسیای صغیر اشاره کرد زیرا زبان فارسی سالیان طولانی در آن مناطق جاری و ساری بوده و نتایج این جریان، همچنان در زندگی مردمان آن دیار نمایان استموضوعی که آثار شیخ مصلح الدین هم در تحقق آن تاثیر داشته زیرا برخی اشارات سعدی، نظیر«ذکر جمیل سعدی که در افواه عالم افتاده است وصیت سخنش که در بسیط زمین رفته...» در دیباچه گلستان، می‌نمایاند او خود نیزدریافته بوده جوامع مختلفی، مشتاقانه از آثار وی استقبال می‌کنند.
انتهای پیام
بسیار عالی بیان کردین استاد نوذریان 