مغان ، ریل و بندر خشک

ثالثآ دولت آذربایجان از 22 سال قبل صرفآ خواستار افتتاح مرز اصلاندوز ( نه اتصال ریلی یا بندر خشک ) برای تسهیل و تقلیل مسیر تردد زمینی باکو - نخجوان بوده است که با توجه به اشغال اراضی مسلمانان جمهوری آذربایجان حتی بدون کسب امتیاز متقابل نیز در افتتاح این مرز از سوی ایران ضروری بنظر میرسد اما ایران نیز 26 سال است که افتتاح گمرک آزادلو را خواستار است و دو مصوبه هییت دولت بسالهای 1377 و 1387 در خصوص افتتاح این گمرک موجود است که بر این اساس تفاهمنامه تنظیمی 1387 بین دولتین مقرر و توافق شده است با افتتاح مرز اصلاندور در قبال افتتاح مرز آزادلو خواسته هر دو دولت بطور همزمان عملی گردد( برد - برد ) و بهترین گزینه هم افتتاح گمرک اصلاندوز با هدف ترانزیتی باکو - نخجوان و اختصاص مرز آزادلو صرفآ جهت اتصال ریلی استان اردبیل به روسیه است . اما تفاهم نامه اخیر ( برد - باخت تمام عیار ) در حق استان اردبیل بوده است .

چنین بنظر میرسد هدف اصلی استانداری اردبیل از ایجاد بندر خشک در اصلاندوز صادرات محصولات زراعی کشت و صنعت های موجود و یا محصولات اراضی پایاب سد خداآفرین در آتیه است اما حجم عظیم کالاهای صادراتی و وارداتی و ترانزیتی روسیه که به بندر خشک وارد و تفکیک و به نقاط مختلف ارسال خواهد شد بمراتب صدها برابر بیش از محصولات تولیدی مغان یا استان خواهد بود ایرادات وارده بشرح ذیل است ؛

1- محدوده 90 هکتاری اراضی دولتی اصلاندوز علاوه بر عدم کارایی در بحث انبارها و باراندازها و هانگارهای چند ده هزار متری حتی ظرفیت توقف قطارهایی که میتوانند دهها واگن حمل کنند را نخواهند داشت . مگر اینکه محدوده آن به چندهزار هکتار توسعه یابد . که آنهم با وجود چند صد هزار هکتار اراضی دیم و نامرغوب در بخش ارشق شهرستان مشگین شهر و یا مرز گرمی ، تضییع اراضی طلایی اصلاندوز در کنار دو سد عظیم که صدها هزار میلیارد هزینه برداشته است، منطقی بنظر نمیرسد.

2 - اصلاندوز نزدیکترین محل به نقطه صفر جنگی تحت اشغال ارمنستان در منطقه فضولی آذربایجان است و تا زمانیکه ارمنستان اراضی آذربایجان را تخلیه نکند احتمال درگیری و تهدید امنیت وجود خواهد داشت بطوریکه چند ماه قبل نیز دو توپ جنگی ارمنستان به آن منطقه اصابت کرده و همین امروز نیز درگیری .... مخابره شده است .

3 - مناطق فضولی ، جبراییل و زنگه زور در حاشیه شمالی ارس واقع که جزو 7 شهر اشغالی غیر از قره باغ هستند و حتی ارمنستان نیز علی رغم اشغال آنها، ادعای ارضی نسبت به آنها نداشته و خط سابق ریلی باکو - نخجوان بموازات حاشیه شمالی ارس در محدوده این سه شهرستان موجود است که بلاخره با رفع اختلاف آذربایجان و ارمنستان ، این خط ریلی نیز فعالیت خود را شروع خواهد کرد. حتی در فرض عدم اجازه ارمنستان جهت ادامه مسیر از اراضی خود جهت اتصال به نخجوان ، حداقل تا 90 کیلومتری غرب هورادیز ، ریل موجود فعالیت خود را شروع و اصلاندوز از مسیر ریلی نخجوان یا تبریز - باکو نیز کنارخواهد ماند.

4 - با اتصال ریلی از اصلاندوز تبعآ نزدیکترین مسیر خط ریلی اردبیل - مغان نیز غرب منطقه مغان خواهد بود که همانند خط ریلی میانه - اردبیل که خلخال و مناطق جنوب استان را تا ابد به کنار گذاشت ، این مسیر نیز تمام مناطق شمالی از جمله شهرهای رضی ، گرمی ، بیله سوار ، جعفر آباد ، پارس آباد را نیز بایکوت و از ریل سراسری ایران نیز بی بهره خواهد کرد مگر اینکه خط ریلی اردبیل - اصلاندوز از این شهرها عبور داده شود که در صورت اخیر نیز با مسافت 279 کیلومتری، نسبت به خط مستقیم آن که 207 است 72 کیلومتر دیگر نیز طولانیتر خواهد بود که با احتساب 231 کیلومتر اختلاف مسافت مسیر اصلاندوز - باکو ، در مجموع مسیر اصلاندوز نسبت به مسیر آزادلو 257 کیلومتر طولانیتر خواهد بود .

5 - نکته اساسی و جالب اینکه منطقه آزاد مغان ( استان اردبیل ) نیز قابلیت اتصال مستقیم ریلی به مرز را از دست خواهد داد . از آنجا که یکی از مزایای مناطق آزاد حذف ویزا برای اتباع خارجی است ، این افراد برای ورود با قطار به منطقه آزاد مغان اول بایستی از مرز اصلاندوز وارد سرزمین اصلی شده و پیاده شوند که آنهم مستلزم اخذ و تهیه ویزای قبلی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود و عملا منطقه آزاد مغان از یکی از مزیتهای اساسی خود محروم خواهد ماند . به دیگر معنی منطقه آزاد استان اردبیل برای مسافران ورودی با قطار هیچ فرقی با دیگر نقاط کشور نخواهد داشت در صورتیکه محدوده آن در گرمی و بیله سوار به مرز متصل و مسیر اصلاندوز را هم بیش از 250 کیلومتر کوتاهتر میکند.